Verdiğiniz iki seçenekten ayrı bir de üçüncü seçenek olabilir, onu da göz ardı etmeyin bence. Belki doğuştan değil de yaşamın ilk birkaç ayında şekillenen bir şeydir.

Gitgide o kanıya vardım ki zeka, bir duruştur. Bir yüz ifadesidir. Zeki görünen insanlar zekidir. Çünkü zeka demek bir tür uyanıklık hali, zihinsel kapasiteni açma, dünyaya farkındalıkla yaklaşma hadisesi. Bir tavır. Bir niyet.

Beş çocuğum oldu benim. Dördünü ilk doğuşundan itibaren dikkatle izleme fırsatını buldum. Şöyle bir şey gözledim. İlk doğduğunda çocuk salak bir şeydir. Gözleri boşluğa bakar. Bir yüz ifadesi yoktur ve insanları tanımaz. Aşağı yukarı üçüncü aya doğru, bazen daha erken, bazen bir buçuk aylıkken, birden bire anneyi ve babayı tanır. Yüz ifadelerini tanımaya başlar. Birden gözleri kilitlenir senin gözüne ve tanır, yani anlar. Anlamasıyla birlikte anne ve babanın yüz ifadesini edinir çok hızlı bir şekilde. Onlardan gülümseme şekli, bakış şekli, ne bileyim göz şekli, kaş şekli edinir. Hayat boyu beraberinde taşıyacağı bir yüze kilitlenir. Zekanın oluşumunda belki en belirleyici hadise bu bence. Her insanda neredeyse parmak izi kadar tekil olan yüz ve beden dili o zaman oluşuyor ve daha sonra çok az değişiyor.

İzlenimim bu yani. Child development’çılar benden daha iyi bilirler diye tahmin ediyorum.