Yahudilerin Avrupa’daki parlak çağında, yani 19. yüzyılın ikinci yarısıyla 20. yüzyılın ilk yarısında diyelim, Yahudiler, en azından güç ve sermaye sahibi olan etkili Yahudiler her zaman demokratik hukuk devletinden yana oldular. Elinde ordu ve polis olmayan bir halkın dayanağı ya hukuktur, ya ekonomik kazançtır. Bundan başka bir silahın olamaz. Elinde tank tüfek yoksa ya hukuka güveneceksin, ya servetine güveneceksin. Ancak hukuk yoksa servetin de beş para etmez, elinden kapıverirler. Yahut da entelektüel kapasitene güveneceksin, ülkenin fikir ve bilim kurumlarında kendini vazgeçilmez kılacaksın. Bunları yaptılar.

Bugün olsalar ne olurdu? Belki de Almanya entelektüel açıdan bugünkü kadar ölü bir ülke olmazdı. Çünkü Almanya 1945’ten bu yana fikri açıdan, kültürel açıdan leştir. Yeni hiçbir fikir ürememiştir Almanya’da 1945’ten bu yana. Felsefede, bilimde, edebiyatta, sanatta, mimaride, teknolojide, iş alanında, hukukta, gazetecilikte mutlak bir konformizmin batağına battı Almanya. Koyunlar gibi semirdi ve sustu. Ondan önceki iki yüz yılda tüm Avrupa’nın ve tüm dünyanın en yaratıcı kültürü, sürekli yeniliğin ve entelektüel zirvelerin yurdu olan Almanya’da 1945’ten bu yana yaprak kımıldamıyor.

İyi bir düzen kurmuşlar, ekonomik durum iyi, herkes makul ölçüde mutlu, herkesin güzel bahçeli evi var. Fakat yaratıcılık isteyen herhangi bir alanda Almanların esamisi okunmadı 1945’ten bu yana. Yahudiler olsaydı farklı olur muydu? Olurdu herhalde. Çünkü Yahudilerin başka işi yok, yaratıcı olmak zorundalar. Başka dayanakları yok.