Urfa’nın kuzeyi ile güneyinin farklı olduğu muhakkak da, kurduğunuz paradigma yanlış. Irk ve köken teorisi üzerinden hiçbir şey açıklayamazsınız Türkiye’de. Urfa’nın kuzeyi ile güneyinin etnik köken açısından çok farklı olduğunu düşündürecek bir belirti de yok ortada. Tiplerine bakarak fark bulamazsınız.

Urfa’nın kuzey ve batısında, Siverek’te, Bozova’da, Suruç’ta nüfusun tamamına yakını Kürtçe konuşur. 300 ila 500 yıldan beri de öyle olduğu anlaşılıyor. Güneyde, özellikle Akçakale, Harran ve Eyyübiye ilçelerinde ise egemen dil Arapçadır. Aşiret yapılanması ona göredir. Kıyafetler ve özellikle kadın kıyafetleri de gözle görülür şekilde farklıdır. Urfa kenti tam dil sınırı üzerindedir.

Kuzeyin nasıl Kürtleştiği bilinmeyen bir şey değil. 16. yüzyıldan itibaren Milli’ler, Rişvan ve diğer Kürt siyasi oluşumları hakim olmuşlar yöreye. Belki bir miktar kendi yandaşları olan sülaleleri yerleştirmişlerdir buraya, ama büyük ölçüde siyasi ve askeri güç yoluyla hakim kılmışlar Kürt dilini. 16. yüzyıldan önce özellikle Karacadağ tarafında Türkçe konuşan büyük bir Türkmen nüfus olduğu anlaşılıyor. Mesela Siverek’in eskiden kalma yer adlarının yarıdan epey fazlası Türkçedir. Fakat asimile olmuşlar. Kürtleşmişler. Kürt askeri ve siyasi yapılanması içinde yer almayı tercih etmişler. Güneyde ise ta Roma İmparatoluğu çağından beri ‘Arap’ sıfatıyla anılan aşiretlerin egemen olduğu biliniyor. Gerçi Antik çağda ‘Arap’ ne demek, yeterince açık değildir. Dilden bağımsız olarak, Suriye ve Irak steplerinin göçebe halkına ‘Arap’ adı verildiğine dair tezler var. Lakin, Mardin ve Siirt Araplarının aksine, Urfa Araplarının nispeten yakın tarihte Süryani’den dönme olduklarına dair bir bilgi benim kulağıma gelmedi.

Kişi Adları Sözlüğü’yle uğraşırken bu konularla epey yakından ilgilenmem gerekti. Urfa’nın kişi adları dağarcığı Türkiye’nin geri kalan kısmından farklıdır. Başka yerde örneği olmayan onlarca kişi adı var Urfa’da, Aynızeliha, Vatha, Afra, Zini, Nahsan, Rindi, Hadra gibi. Hangilerinin Arap adı, hangilerinin Kürt adı olduğunu tespit etmek için bayağı bir çaba harcadım. Hatalarım da kalmıştır, ama ne kadar kalmıştır onu kestiremiyorum.