Türkçenin tarihi nasıl yazılmalı
Pazar Sohbeti
7 Mayıs 2023
0:00
0:00
anahtar kelimeler
metin
Türkçenin tarihi gelişimi hakkında kitap yazacaktınız, sonra rafa kaldırdığınızı söylediniz. Etimolojiyi bu memur kılıklılara bırakmadığınız gibi buna da el atmalısınız.
Cezaevindeyken bir ara çok niyetlenmiştim, epey not almıştım, bir kitabın iskeleti çıkmıştı ortaya. O kadar uzaklaştım ki dil tarihi ve etimoloji konularından. Arka çekmeceye koydum. Huyum bu benim, bir konuya daldım mı canla başla, dört elle, her şeyimle giriyorum. Bunun dışındakilere ilgimi kaybediyorum. Günün birinde eğer hala vaktim varsa belki dönerim.
Müthiş bir konu bence Türkçenin tarihi. Çünkü Türkçe önemli bir dil. Layık olduğu ilgiyi bence yeterince görmemiş, ya da yanlış insanlardan görmüş bir dil. İlk ona girmese de dünya tarihinin ilk yirmisine giren dillerinden biri. 1300 seneden beri bir imparatorluk dili olmuş. Çok geniş bir coğrafyayı etkilemiş. Sırbistan ve Montenegro gibi yerlerde yaşadığınız zaman bunu gündelik yaşamınızda hissediyorsunuz. Bizim evden iki blok ötedeki dükkanın üzerinde yorgan, yastuk ve peşkir sattıklarını söyleyen tabela var mesela. Bu dil nasıl şekillendi, nasıl evrelerden geçti, bugünkü durumuna nasıl geldi konusu, Türkçü fanatiklere bırakılmayacak kadar değerli bir konu.
20. yüzyıl başından beri Türkçe’yi bir kavim diline indirgemek için Türkiye’yi yöneten kadrolar muazzam bir çaba gösterdiler. Orta Asya’da yaşamış birtakım taş devri kavimlerinin dili olarak gösterdiler Türkçeyi. Oysa Türkçe, tarihinin her aşamasında emperyal bir dildi, bir imparatorluk diliydi. Tıpkı vaktiyle Latince gibi, tıpkı vaktiyle Yunanca ve Arapça, günümüzde İngilizce gibi, ana dili Türkçe olmayan pek çok halkların egemen diliydi, yönetim diliydi, üst kültür diliydi. Türkçe bilen ve konuşan insanların yarıdan fazlasının ana dili Türkçe değildi. Demek ki Türkçe, öncelikli olarak bir kavmin ana dili değildi, herkesin ikinci diliydi. Türkçe böyle bir potada şekillendi. Ermenilerin, Sırpların, Arapların, Kürtlerin, İranlıların, Yunanların ortak dili olarak can kazandı.
Bu bakış açısından anlatılacak bir Türk dili tarihi, Türkiye’nin kültürel oluşumuna önemli bir katkıdır diye düşünüyorum. Biri yapsa keşke.