Yunancası Theodoros’tur. Yani Allah’ın ihsanı. Hüdaverdi, yahut Hibetullah. Ermenicesi Teotoros, ama her zaman Toros diye söylenir.

Şöyle bir komplikasyon var. Yunanların Aziz Theodoros’u ile Ermenilerin Aziz Teotoros’u ayrı kişilerdir. Yunanlarınki Amasya yakınındaki Evkhaita’da doğmuş, yani şimdiki Mecitözü’nün Avkat kasabası. Roma askeriymiş. Hak dinini seçtiği için eziyetle idam edilmiş. Asıl türbesi Avkat’taymış, sonra bir şekilde Amasya’ya taşınmış, yahut da orada bir ziyaretgahı zuhur etmiş. Rumlarda son derece popüler bir azizdir, oradan Batı Hristiyanlığına da sirayet etmiştir. Amerika başkanlarından Theodore Roosevelt’in adı oradan geliyor. Ermenilerin Aziz Teotoros’u ise Tercan yöresinde hüküm süren bir beyin oğluymuş. Babasına karşı gelip Hristiyan olunca babasının emriyle katledilmiş. Başlıca ziyaretgahı Erzincan’ın Üzümlü ilçesinde Keşiş Dağı denilen dağın yamacındadır. İdi daha doğrusu, şimdi yerinde yeller eser.

İki Theodor’lar meselesi geçmişte kilise içi büyük polemiklere sebebiyet vermiş. Sonuçta Rum Kilisesi ‘Tüm Teodoroslar’ adına bir yortu tesis etmekte bulmuş çareyi. O yüzden dikkat ederseniz Rum diyarında Aziz Todori adına olan kiliseler daima Agii Theodoroi’dir. Yani ‘Aziz Theodoroslar’, çoğul.

Toros Dağları’nın bununla bir alakası yok. Th değil T bir kere, ayrı ses, Tauros. Antik Çağ coğrafyacısı Strabon’a göre Asuriye diyarındaki tüm büyük dağların adı Tauros imiş. Gayet net olarak belirtiyor, Suriye’nin güneyindeki ve kuzeyindeki dağlar da Tauros dağlarıdır; ondan öteye İran içlerine kadar olan dağların adı Tauros dağıdır. Bundan anlıyoruz ki Tauros, A) Yunanca değil, B) jenerik bir isim. Yani cins adı. Aramice ve Arapça olan bildiğimiz Tûr sözcüğü olmalı aslı, Tur-ı Sina’daki gibi. Oradaki +os Yunanca eril nominatif ekidir. İsmin yalın hali ise Taur. Fazladan türeyen a sanırım Sami dillerindeki kalın ta sesinin Yunan yazısıyla temsili olmalı.