Slavlar nasıl köle oldu
Pazar Sohbeti
17 Aralık 2023
0:00
0:00

anahtar kelimeler

metin

İngilizcede köle anlamında kullanılan slave yahut Almanca Sklave sözcüklerinin kökeninin Slav halkıyla özdeş olduğu söyleniyor. Orta Çağ Arapları da Doğu Avrupalı köleleri Saklabi diye adlandırırmış. Slav eşittir köle tarihsel olarak nasıl oluştu?
Grimm kardeşlerin Almanca sözlüğünde bu konuda muhteşem bir madde var, sayfalarca uzunlukta çok kapsamlı bir tarihi analiz. Almancanız varsa onu okuyun. Slav yahut Sklavon adı verilen kavim Roma İmparatorluğu zamanından beri biliniyor. MS 1. yüzyılda ilk kez isimleri duyulmuş. Önceleri bugünkü Macaristan’la Ukrayna arasındaki bölgede yaşarlarken 6. yüzyılda Avar istilaları sonucunda bir patlama halinde etrafa saçılmışlar. Balkan yarımadasını, kuzeyde Polonya’yı, bugün Litvanya ve Belarus olan bölgeyi istila etmişler.
Avrupa standartlarına göre Slavlar ilkel bir kavimmiş. Slav istilası sonucunda bütün bu bölge bir anarşi ve kaos dönemine girmiş. Bizans devletinin Avrupa’daki vilayetleri elden gitmiş. Bugün Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan olan ülkeler Slav kabilelerinin kontrolüne girmiş. Baltık tarafı zaten medeniyetin uğramadığı yerlerdendi, daha beter karışmış. Derken 9. yüzyılda bir yandan Frank Kralı Charlemagne, öbür yandan kendini biraz toparlamış olan Bizans, Slav diyarına seferler düzenleyip onlara hadlerini bildirmişler. Zapturapt altına almışlar.
Şimdi “Oxford English Dictionary”’e bakıyorum, Slav sözcüğünün “köle” anlamında kullanılması ilk kez tam olarak Charlemagne zamanına rastlıyor. Boyun eğdirdikleri Slavları köle olarak kıymetlendirmişler, işe koşmuşlar. Tam olarak aynı tarihlerde Araplar da Slav köle edinmeye ve çeşitli ev işlerinde ve cinsel hizmetlerde kullanmaya başlamışlar.
Bunun mantığını anlamak çok zor değil. Rahmetli anneannem için de ‘hırvat’ kelimesi bostan bekçisi demekti. Falan kişi zengindi, kapısında hırvatları vardı diye anlatırdı. Demek ki hırvat neymiş? Bağ bahçe bekçisiymiş! Zaman zaman bazı milletler bazı hizmetlerde uzmanlaşıyor. Hırvatların bir zamanlar İstanbul’da bağ bekçisi olarak istihdam edilmesi gibi, alelumum Slavlar da çok daha eski bir tarihte medeni sayılan diyarlardaki mesleki uzmanlıklarıyla tanınmışlar.