Farsların neden geçmediği belli. Hristiyanlık dediğiniz şey Roma İmparatorluğu’nun 4. yüzyıldan itibaren Devlet dini. İran ise karşı kutup. Rakip takım. Neden Roma’nın dinini kabul etsin? Bolşevik İhtilali’nden sonra neden Amerika komünizmi benimsemedi demek gibi bir şey bu söylediğiniz. Hatta isterseniz bir adım öteye gidelim. Roma’nın 3. yüzyılın ikinci yarısından itibaren organize bir Devlet dini arayışına girmesi, bir bakıma İran’da Sasanilerin Zerdüşt dinini organize Devlet dini yapmasına bir tepkiydi. Din dediğiniz şey esasen imparatorluk politikasının simgesel şekli değil mi?

Gelelim Ermenilere. Ermeniler halk oylaması yaparak Hristiyan olmadılar. Ermenistan bir krallıktı. Krallığın zoruyla, en az 150 yıl boyunca çok kan dökerek Hristiyan oldular. Neden Hristiyan olmaya karar verdiler, ayrı mesele. 4. yüzyıl başında Ermeniler İran tarafından ağır Zerdüştlük baskısı altındaydılar. Muhtemelen ona direnebilmek için Rum emperyal dinini benimsemeyi tercih ettiler.

301 yılında Hristiyan oldular hikayesi çok inandırıcı değildir. Öyle görünüyor ki 301’de Sasanilerin can düşmanı Part soylu bir aristokrat hizip, Muş ve Erzincan illerinde Bizans desteğiyle Hristiyanlık bayrağını kaldırdılar. Krallığın geri kalanı 360’lara doğru Aziz Nerses önderliğinde yeni dine boyun eğmiş görünüyor. Bunun da üzerinden yüz yıl geçmeden, bu sefer Bizans tahakkümüne isyan edip İstanbul Patrikliği ile bağlarını kopardılar. Kendilerine özgü ayrı bir Hristiyanlık çeşidini benimsediler.

Kürtlere gelince, Kürtlerin böyle bir imkanı yoktu çünkü Kürtlerin devleti yoktu. Din seçimine karar verecek bir irade veya bir makam yoktu ortada. Ermeni kroniklerinde Med veya Mard adı verilen halkın bir kısmı Ermenilerin yoluna gidip Hristiyan oldu. Bunlar kısa zamanda asimile olup Ermenileşmiş görünüyor. Hakkari ve Şırnak’ın dağlarında yaşayan kesim ise İran’ın gevşek egemenliği altında, eski kabile kültürlerini korudular. Çok sonradan, İslam egemenliği çağında bir siyasi varlık olarak tarih sahnesinde boy gösterdiler.

Kürt yönetici sınıfının ciddi bir şekilde İslam dinini benimsemesi 12. yüzyılda Selahattin Eyyubi zamanında mıdır, 16. yüzyılda Yavuz Selim zamanında mıdır, emin olamıyorum.