Şammas, Şammaz, Şemmas ve benzerlerinden yaklaşık 2100 kişi. 1900 küsuru Aksaraylı, kalanın çoğu Konya Ereğlisi ve diğer komşu ilçelerden. Aksaray yakınındaki Gökçe veya eski adıyla Mamasun köyünde bulunan Şammas Baba türbesi erkek çocuk isteyen kadınların uğrak yeri imiş. Duaları kabul görürse doğan çocuğa Şammas adı verilirmiş. Şammas ne demek? Arapça “papaz” demek. Daha doğrusu aslen Süryanice “rahip yamağı” demek, ama İslam geleneğine alelumum her çeşit Hristiyan papazı diye yerleşmiş. Peki buradaki papaz efendi kim? Şimdi sıkı durun. Adı üstünde, Mamasun, yani Mamassós, Bizans çağında Kapadokya diyarının en muhterem azizi olan Aziz Mamas’ın memleketi. Türbesi en erken 9. yüzyıldan beri o köyde kayıtlara geçmiş.

İstanbul’da Halkalı yahut Kocasinan yakınında bir yerde de Rumların Ayios Mamas manastırı veya yatırı anılıyor. Oradan çıkıp Atatürk Havaalanı kenarından geçen derenin adı halen Ayamama deresidir. 2009’da bir ara taşıp sel felaketi filan olmuştu, hatırlarsınız.

Abitter

Abitter, Abidder, Abütter vs. şeklinde yazılan ad 430 küsur kişi, hemen hepsi Konya Ereğlisinden. Doğal olarak K. Ereğli’de Abitter Baba yatırı bulunuyor ve Aksaray’daki Şammas baba, Çorum’daki Kerep Baba, Mecitözü’ndeki Elvan Gazi ve benzerleriyle aynı işlevi görüyor. Abitter Baba türbesinde medfun olan zat peygamberin sahabesinden Ebû Derda hazretleri imiş. Biyografi ilmine meydan okuyarak Ereğli civarında rahmete kavuşmuş. İsmi Arapça aşağı yukarı Dişlekoğlu demek.