İstanbul Türkçesi neden egemen
Pazar Sohbeti
6 Kasım 2022
0:00
0:00

metin

İstanbul Türkçesi neden norm kabul ediliyor? Başkent Erzurum olsaydı oradaki Türkçe mi norm kabul edilecekti? Bir ağzı diğerine göre üstün yapan faktörler neler nelerdir?
Sınıftır. Sadece sınıftır. Yönetici sınıf başkentte toplandığı için ve yönetici sınıf diğer sınıflardan her zaman daha fazla yazı ürettiği için, yönetici sınıfın ürettiği metinler üstün sayıldığı için ve diğer sınıflar yönetici sınıfı taklit etmek suretiyle yükseldikleri ve onur kazandıkları için, egemen sınıfın toplaştığı yerin ağzı bir ülkenin norm dili haline gelir.
Her yerde böyledir. İngiltere’de de böyledir, Fransa’da da böyledir. Bir merkezi ve tartışılmaz başkenti olan yerlerde böyledir. Almanya mesela daha farklıdır. Çünkü Almanya’nın 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar hiçbir zaman İstanbul’a, Paris’e, Londra’ya eşdeğer bir merkezi olmadı. Çok merkezli bir ülkeydi. Dolayısıyla Alman dili de çok merkezli olarak gelişti. Yani farklı lehçeleri aynı anda yazı dili olarak kullanıldı. Orada da İncil Almancası 16. yüzyıldan sonra bir ortak norm oluşturdu. İncil’in Martin Luther tarafından Sakson lehçesine yapılan tercümesi, bir nirengi noktası ve kültürel kutup haline geldi.