Hunlar Türk mü
Pazar Sohbeti
17 Ekim 2022
0:00
0:00
metin
Bizlere öğretildiği gibi Hunlar Türklerin ataları mı? Yoksa o da mı şaibeli? Asya Hunlarıyla Avrupa Hunları arasında bir benzerlik yahut da birlik var mı?
Bu konuda iki kilit isim “H. W. Bailey” ve “Sir Gerard Clauson”’dır. İlki eski İran dilleri ve İç Asya tarihi uzmanı, ikincisi Eski Türkçenin en büyük alimlerinden biri sayılır. Her ikisi de Hunların Türklüğüne ilişkin bir belirti olmadığı kanısını savunurlar. Aynı şekilde Çin kaynaklarından tanıdığımız Hiong-nu İmparatorluğu ile Roma İmparatorluğunu istila eden Hunlar arasındaki bağı zayıf görürler. Bailey’nin “Etymology of Xiongnu Names” başlığıyla reprint edilen klasik makalesi vardır. Burada Doğu Hun dili hakkında bildiğimiz tek şey olan, Çin kaynaklarında zikredilen bir düzine kadar unvan ve kişi adını ele alır ve bunların hemen hepsinin İrani kökenli olduğunu tatmin edici bir şekilde gösterir. Yani Hunların devlet yönetimine ilişkin kelime dağarcığı Türkçe değil, İranca. Başkaca da elimizde materyel yok.
Diğer yandan Batı Hunları, yani Atilla ve şürekası etrafında kırka yakın kişi adını biliyoruz. Omeljan Pritsak adlı Ukraynalı dilbilimci bunları analiz etmiştir bir kitap yahut uzun makale halinde. Bu isimler arasında bir 15-20 kadarı Türki isimlerdir yahut Türki olabilir. Deniz diye isim var mesela, onunla yetinelim. Diğerleri tam bir karmaşadır; Gotça yani Almanca isimler var, İrani isimler var, hiçbir şekilde kökü anlaşılamayan isimler var.
Batıyı istila eden Hunlar doğudaki Hun veya Hiongnu devletinin yıkılmasından 200 yıl sonra ortaya çıkmışlar. 200 yıl az bir şey değildir. Büyük bir ihtimalle bunları Türk bir kadronun önderliğinde karışık bir grup, yani çeşitli diller konuşan, çeşitli aşiret ve grupları bir araya getiren bir güruh gibi düşünmek doğru olur. Bunu neye benzetiyorum biliyor musunuz? Mesela farzedin ki Almanya’da bir Türk silahlı çetesi kuruldu, buna Almanlardan, Sırplardan, Afganlardan katılanlar oldu, adını da Genç Osmanlılar diye havalı bir isim koydular. Ulu Hakan Abdülhamit Han bunları görse, ‘yıkılın karşımdan zibidiler’ diye kovardı herhalde. Osmanlıca konuştuklarını da zannetmiyorum, getto Almancasıdır ortak dilleri. Ama Genç Osmanlılar olmuşlar. (Var öyle bir çete gerçekten, yahut Alman polisi öyle diyor.)
Şöyle düşünün, Osmanlı bir imparatorluktu, gerçekten vardı. Yıkılalı yüz yıl oldu. Atilla ve şürekası ise Çin sınırındaki Hun devletinin yıkılmasından 200 yıl sonra gitmişler Avrupa’yı istila etmişler. Peki, Hun ismini kullanmaları için biri bunlara ruhsat mı verdi? Ben kalkıp bir çete kursam, dünyayı fethetmeye kalksam ve kendime, atıyorum, Cengiz Hanın Torunları ismini versem, bütün çete mensuplarına da çizgi romanlardan öğrendiğim Moğolca isimler taksam, Moğol olur muyum?