Valla şarabı ilk icat eden millet veya edenlerden biri Ermeniler, pek deniz halkı sayılmaz. Yakındoğu coğrafyasında binlerce yıl şarap kültürünü koruyan ve geliştiren onlar olmuş.

Almanya’da en çok şarap üreten ve içen bölge yanılmıyorsam Yukarı Ren havzası, Baden ve Alsas, Pfalz tarafı. Orası da pek deniz ülkesi değil. Sonra, Slovaklar şaraplarıyla meşhurdur. Hatta derler ki Çeklerle Slovaklar aşağı yukarı aynı dili konuşur, ama Çekler bira içer Slovaklar şarap, o yüzden asla birleşemezler. Hani nerede Slovakya’nın denizi?

Şöyle bir doğruluk payı var belki. Roma İmparatorluğu, egemenliği altındaki ülkelerde şarap üretimini sistemli olarak teşvik etmiş. Emperyal kararname ile Avusturya, Fransa, Portekiz gibi yerlere üzüm diktirdiklerini biliyoruz. Dolayısıyla şarap kültürü o günden bu yana Akdeniz havzasıyla özdeşleştirilen bir kültür olmuş. Romalılar nereye gittiyse orada şarap var, gitmedikleri yerde yok. Yirminci yüzyıla kadar böyle. Şimdi ise Şili’den, Avustralya’dan, Güney Afrika Cumhuriyeti’nden harikulade şaraplar geliyor.