Gomidas’dır onun adı, Komitas değil. Komitas Doğu Ermenicesidir. Bizim dilimizde Gomidas diye geçer.

Türkiye’nin bugüne dek yetiştirdiği en değerli müzik adamıdır. Bundan kuşkunuz olmasın. Kütahyalıdır. Türkçe konuşan bir ailede yetişmiş, Ermeniceyi epey geç öğrenmiştir. Önce Tiflis’te, sonra Berlin’de ciddi bir müzik eğitimi almıştır. Sonra Anadolu’yu adım adım gezerek tarihte eşine zor rastlanır zenginlikte bir müzik derlemesi yapmıştır. Anadolu’nun her yerinden Ermeni, Türk ve Kürt müziği derlemiştir. Bunun ancak bir kısmını yayınlayabilmiştir. Koleksiyonun büyük kısmı bugün kaybolmuştur. Kalanları bugüne kadar, hala, TRT’nin türküler ve oyun havaları repertuvarının ana kaynağını oluşturmaya devam ediyor. Özetle Anadolu’nun Türk, Kürt Ermeni müziğini keşfeden, ortaya çıkaran, tasnif eden, inceleyen kişidir. Ondan sonra yağma Hasan’ın böreği gibi, Cumhuriyet’in mümtaz kişi ve kurumlarının hepsi bunu yağmalamıştır. Adnan Saygun’undan tut TRT programcılarına kadar herkes Gomidas’dan beslenmiştir. Aynı zamanda Gomidas opera yazmış, şarkılar yazmış, piyano için eserler yazmış ki bir kısmı bayağı güzeldir, çok güzeldir.

Biliyorsunuz 24 Nisan 1915’te İstanbul’da 230 ila 250 kadar Ermeni aydını ve ileri geleni tutuklandı, Anadolu’ya sevk edildi. Bir kısmı Ayaş’ta, bir kısmı Çankırı’da bir süre tutulduktan sonra kendilerinden bir daha haber alınamadı. Öldürüldüler. Gomidas ise etkili Türk dostlarının yardımıyla bir iki ay sonra sağ salim İstanbul’a dönmeyi başardı. Fakat ondan sonra derin bir melankoliye kapıldı ve konuşma yeteneğini kaybetti. Ondan sonra bir daha konuşmadı. Mehmet Emin Yurdakul ve Halide Edip Adıvar’ın tavassutuyla yurt dışına gitmesine izin verildi. Savaştan hemen sonra Paris’e gitti ve orada bir kurumda yaşamının sonuna kadar, 1930’lara kadar yaşadı. En yakın dostu ve bakıcısı da benim büyük teyzelerimden biriydi, Surpig Teyzem, soprano olan İris Teyzemin ablası. Onunla da ben sonraki yıllarda tanıştım ve Gomidas’ın bazı öykülerini dinleme fırsatı buldum.