İlk yapacağım iş Wikipedia’ya bakmak olur. Wikipedia’ya girer, okursun o konuyu. Türkçe Vikipedi acıklı bir şey, mecburen İngilizcesine bakacaksınız. Belirli konularda, mesela arkeoloji konularında Almancasına da bakmakta fayda vardır. Daha özenli, daha dikkatli, daha akıllı şeyler çıkıyor bazen Almanlardan. Fransızcası maalesef çok cılız.

Tarih ve kültür tarihi konularında büsbütün bilgisiz olduğum konu çok yok işin doğrusu. Mutlaka bir ucundan bir şeyler biliyorumdur. Dolayısıyla bazen Wikipedia’ya başvurmadan da doğrudan doğruya ana kaynaklara gidebiliyorum. Biraz tecrübe kazandıkça görüyorsunuz ki aşağı yukarı her kitaba ve her bilgiye artık internet üzerinden ulaşmak mümkün. Çok ezoterik, çok marjinal konular dahil olmak üzere her konuda kaynak buluyorsunuz. Bir yerden temel soruları sorup, ana çerçeveyi kurup, literatürü anlayıp, o literatürü arayıp, bulmak yetiyor.

Bir örnek vereyim. Elbinya diye yeni yetme bir kadın adı var, son senelerde Türkiye’de duyuldu. Nişanyan Adlar Sözlüğüne bakalım... 63 kişinin adıymış Elbinya. Kaynağı hakkında en ufak bir bilgim yoktu. Nedir diye internete baktım. Bir çiçek adıymış. Nasıl bir şeymiş? Fotoğrafını buldum çiçeğin. Güzel bir şey, kız çocuğu adı olmaya müsait. Başka dillerdeki adı neymiş? Alpinia’ymış. Hemen antenlerimizi çıkartmamıza yol açıyor Alpinia. O nereden gelir acaba diye araştırıyoruz. Yalan yanlış ticari bilgileri eledikten sonra bu çiçeği Prospero Alpini isimli bir İtalyan botanikçinin keşfettiği bilgisine ulaşıyoruz. İnternet bilgisidir bu güven olmaz diyoruz, Prospero Efendi kimmiş ve ne yazmış diye arıyoruz. 1592 tarihinde yayınladığı botanik kitabını buluyoruz. Hayvan gibi kalın bir kitap, Latince, Venedik’te basılmış, ismi “Naturalis Historia Aegypti”, yani Mısır’ın Doğa Tarihi. Bulmak problem değil, çünkü telif hakkına tabi olmayan eski kitapların neredeyse hepsi artık internette mevcut. Latincemiz varsa hemen sayfasını tespit ediyoruz. Alpinia bitkisini nerede keşfetmiş, nasıl tanımlamış, nasıl isimlendirmiş, hepsini çözüyoruz.

Z kuşağı Türk kız adı olan Elbinya’nın kökeninde, meğerse Venedik’in kuzeyindeki dağlık kısımdan gelen ve soyadı bundan dolayı ‘dağlı’ olan bir adamın adı varmış. Alpini adamın soyadı, Dağlılar yahut Yaylacılar demek. Mısır’a gitmiş, yeni bir bitki keşfetmiş, kendi adını vermiş.

Bilmediğim bir konuda bilgiye ulaşmanın yöntemi bu. Başka bir sırrı yok. Çincenin lehçelerini de merak etsem yolu bu, kara delik teorisini de merak etsem aşağı yukarı bu. Şüphesiz dil bilmek şart. Sırf Türkçe ile gidebileceğiniz yol çok kısıtlı. Belli başlı dillerden herhangi biriyle karşılaşınca ürkmeden yola devam edebiliyorsanız sırtınız yere gelmez.