Bunun sorunun cevabı için biraz teorik altyapı gerekir. İki kelimede cevaplandırılacak bir konu değil.

Dünyadaki dillerde sesler değil, fonemler önemlidir. Türkçesine ses karşıtlıkları diyelim. Sesler arasında psikolojik olarak algılanan zıtlıktır önemli olan. Her dilde böyledir, hazır bir dizi zıtlık vardır kafanızda. O zıtlık şemasına göre, mesela bak ile pak’ın, gül ile kül’ün, kod ile kot’un farklı anlamlar ifade ettiğini anlarsınız. Bu zıtlıkları teyp kaydıyla ve segment analiziyle yakalamak bazen imkansızdır. Farklı insanlar o sesleri farklı şekillerde çıkarır. Aynı kişi tek fonem olarak algılanan sesi farklı kelimelerde farklı şekillerde üretir. Fakat dinleyicinin zihninde apayrı iki ses tek fonem olarak algılanır.

Bildiğim kadarıyla dünya dillerinin hepsinde en az yirmi civarında, en çok kırk civarında fonem bulunuyor. Yani insanoğlunun dil kapasitesi, ortalama 20 ila 40 sesi birbirinden ayırt etmek üzerine kurulu. En az fonem sahibi olan dil, yanılmıyorsam eski Hawaii dilidir. 18 mi, 19 mu ne sesi var. Gerçekten öyle midir, yoksa beyaz adam gelip o kadarını mı işitmiştir emin değilim. Diğer dillerde 40’a kadar çıkıyor. 40’ün üzerine çıkan bildiğim kadarıyla yok. Bugün Türkçe’de olsun, Avrupa’da yaygın olan diller de olsun, 25 ile 30 arası ses zıtlığı kurabiliyoruz.

Bu rakamların o dilin gelişmişliği ya da az gelişmişliği ile alakası yok. Yani insanlar aynı anlam yelpazesini 20 ses ayrımı ile de, 40 ses ayrımı ile de aynı rahatlıkla ifade ediyorlar. Bu konuda interneti biraz ararsanız muhteşem haritalı siteler var. Her bir dil özelliğinin dünyada şu anda konuşulan yedi bin dilin hangisinde bulunduğunu, hangisinde az hangisinde çok bulunduğunu gösteren renkli grafik haritalar üreten siteler var. WALS (World Atlas of Linguistic Structures) müthiş bir koleksiyon mesela. Dillerin dağılımı için Muturzikin’i de göz atın derim.