Ehess, Ecole des hautes-études en sciences sociales olmalı. Fransa’nın elit üniversitelerinden biri. Doktora tezi nasıl yazılır konusunda acaba bir gün bir kitapçık mı yazsam?

Bugünkü üniversitelerde korkunç derecede yanlış bir şey var doktora tezi yazımında. İnsanlar tıkanıyorlar, feci bir eziyete dönüşüyor doktora tezi yazmak. Yıllar ve yıllar sürüyor, bomboş bir çalışma uğruna. Ve sonuçta çıkan ürün, okunmaya değer bir ürün olmuyor.

Bana doktora tezimi nasıl yazayım diye gelip soranlara her zaman verdiğim bir iki tane temel tavsiye var. Teoriden, şeytan görmüş gibi kaç. Teori yapma. 25 yaşında bir insanın ödev olarak hazırlayacağı teoriden hiç kimseye fayda gelmez, kimsenin umurunda değildir, kimse bundan bir şey öğrenemez, hiçbir kalıcı değeri yoktur. Dünyayı kurtaracak olan teori veya disiplini yeniden inşa edecek olan teori üretemeyeceksin. İkincisi, doktora tezinin konusu bilgi derlemek, bilgi aktarmak olmalı. Mümkün olduğu kadar mekanik bir şey olması lazım. Bir el yazması keşfet, yayına hazırla. Rus idaresi zamanında Kars’ın idari taksimatı nasıl değişmiş, incele. Fiji adasının aşiretleri arasında beyaz eşya sahipliği trendleri nasıl evrilmiş, araştır. Japonya’da sivrisinek sayımı denemelerinin neden başarısız olduğunu örneklem bazında analiz et. Mekanik olarak bilgileri kepçe kepçe alıp tabağına koyacağın, ayrıştırıp, şekle sokup beri tarafa aktaracağın bir derleme ve aktarma işiyle sınırlı olması lazım doktora tezinin. Böyle yaptığın zaman insanlara da faydalı bir şey yapmış olursun. Yarın öbür gün birisi mutlaka keşfeder o tezini. Allah razı olsun bu insandan, benim aylarca çalışıp derleyeceğim bilgiyi derlemiş, hap haline getirmiş, önüme koymuş, helal olsun, dedirtir günün birinde. Üç kişi bile olsa. Bir kişi bile olsa.

Yıllardan beri PhD tezini bitiremiyorsan, var mı cesaretin bilmiyorum, çöpe at. Sıfırdan başla. Ararsan bulunur, bir yerlerde şekilsiz bir bilgi yığını vardır. İçine keşif şehveti gelir. Ben bu dağdan parça koparacağım dersin. Kazmaya başlarsın, parça parça koparırsın, o parçaları paketleyip paketleyip bu tarafa atarsın. Bir bakmışsın ki günde yirmi sayfa yazmışsın. Ve dolu dolu, içerikli yirmi sayfa yazmışsın.

O doktora tezini üç ayda yazabilmen lazım. Yazamıyorsan bir şey yanlış, temelden bir şey yanlış.