Ortanın solu açılımını ne zaman yaptılar? 1965’te yaptılar. Şu soruyu sorun. 1965’te, yani Soğuk Savaşın en soğuk günlerinde Türkiye’de iktidara oynayan bir siyasi partinin, Amerika’nın izni olmadan, Amerika’nın rehberliği olmadan böyle bir adım atması mümkün müydü? Bu soruyu sorarsanız bence daha verimli bir tartışma ve daha verimli bir bakış açısı kazanırsınız.

Şüphesiz İnönü’nün kişiliği de önemli bir faktördü. Fakat unutmayın ki İnönü’ye rağmen parti bölünme eğilimine girdi ve krizi bir müddet ertelemeyi başarsa da nihayet 1972’de bölündü ve İnönü yarışı kaybetti. Yani babayiğit de olsa o kadar baba bir yiğit değildi sonuçta. Öte yandan Bülent Ecevit de 1964’te çalışma bakanı olduğu dönemden itibaren parti içi siyasette etkin bir faktördü, onun rolünü de göz ardı edemeyiz.

1965’te Türkiye İşçi Partisi büyük panik yarattı Türk siyasi sisteminde. TİP 1962’de kuruldu ve ilk girdiği seçimde şaşılacak bir başarı göstererek Meclise 15-16 milletvekili soktu. TİP’in ciddi bir alternatif haline gelmesi, CHP’nin yıkılmasıyla sonuçlanırdı. Çünkü Türkiye’de büyük bir sağ blok var. Buna karşı zar zor ayakta duran, yüzde otuzları aşamayan bir CHP var. Onun da bir parçasını İşçi Partisi koparırsa CHP silinir. Bu da ne Türkiye’de rejimin işine gelir, ne de büyük patron Amerika’nın işine gelir. O yüzden, CHP’nin olası bir TİP tehlikesine karşı ayakta kalabilmesi ve düzenin iki kurucu unsurundan biri olmaya devam edebilmesi için bir sol açılıma gerek vardı. Bunun için ideal aday İnönü’ydü. Güvenilir, sağlam, ne mal olduğu bilinen bir kişiydi. 1964’ten sonra partiyi Ecevit’e bıraksan nereye gideceği belli olmaz, Sovyetlere savrulur, İşçi Partisiyle ittifak eder, NATO’nun güneydoğu kanadını berbat edecek işlere kalkar. İnönü yapmaz öyle bir şey. O yüzden İnönü’ye verildi partiyi sözde sola çekme görevi diye düşünüyorum.

Görev vermek demeyelim de ikna edildi İnönü. Paşam gel bir görüşelim senle, böyle bir çizgiye ne dersin denildi kendisine. O da olası bir Ecevit riskine karşı seksen küsur yaşında kendini mecbur hissetti bu görevi üstlenmeye.