Bildiğimiz kadarıyla Mustafa Kemal gençliğinde, yani siyasi yetkiyi ele almadan önceki dönemde Avrupa ülkelerine dört gezi yapmıştır. Birincisinde genç bir subay olarak Fransa’daki Pikardi manevralarına katılmış ve bir hafta kadar Fransa’da kalmış. İkincisi, 1912’de Libya’da gerilla savaşı örgütlemek üzere tebdil-i kıyafet ederek gittiğinde İtalya’da belirsiz bir süre vakit geçirmiş. Üçüncüsü 1917 yılının son haftalarında yeni velihat olan Vahidettin Efendi’nin mihmandarı olarak Almanya’ya resmi bir ziyaret yapmış, üç hafta kadar Almanya’da resepsiyonlara katılıp üst düzey Alman yöneticileri ile tanışma fırsatını bulmuş. Dördüncüsü 1918’de tedavi gerekçesi veya bahanesiyla Avusturya-Macaristan’a gidip üç hafta Viyana’da, birkaç hafta da Karlsbad kaplıcalarında kalmış. 1914-15’te bir yıla yakın askeri ataşe olarak kaldığı Sofya’yı bunlardan ayrı tutuyorum. Çünkü Bulgaristan o tarihte Osmanlı egemenliğinden yeni ayrılmış bir ülke ve Sofya Osmanlı Rumelisi’nin bir taşra kasabasıdır.

Cumhurbaşkanı olduktan sonra niye hiç yurt dışına gitmedi? Cevabını bilmiyorum. Atatürk’ün uçağa binmekten feci surette korktuğu ve hayatında hiç uçağa binmediği malum. Bu bir faktör olmuş olabilir. Trenle gitmesi de Dünya Savaşı sonrasının parçalanmış ve bloklara bölünmüş dünyasında sıkıntılı olabilecek bir hadiseydi. En makul çözüm muhtemelen İngiltere Kralı gibi yatla geziye çıkmasıydı. 1937’de Savarona yatının satın alınmasında böyle bir saik rol oynamış mıdır? Doğrusu bilmiyorum. Sorunun cevabını bilemeyeceğiz çünkü Savarona’a alındıktan birkaç ay sonra biliyorsunuz vefat etti.